Bản ngã là gì? Hiểu về bản ngã và làm sao vượt qua cái tôi quá lớn

Bản ngã là gì?

Để hiểu đầy đủ và chính xác về bản thân, người ta thường xem xét thuật ngữ này trong các phạm trù khác nhau. Cái tôi triết học của cuộc sống là cái tôi có ý thức nhằm phân biệt cái tôi (cái tôi cá nhân) với những cá nhân khác.

Trong tâm lý học, bản ngã là những cái được hình thành từ khi mới sinh ra, qua quá trình tiếp xúc với thế giới bên ngoài, dần dần lớn lên, phát triển và mở rộng. Bản ngã theo phân tâm học còn là sợi dây trung gian, để kết nối những ham muốn vô thức của con người với những chuẩn mực nhân cách xã hội.

Khái niệm bản ngã trong Phật giáo được hiểu là cái tôi, là cái tôi tồn tại bên trong cái tôi của mỗi người. Cái tôi là cốt lõi của nghiệp, được kết tinh từ hành động của các bộ phận như mắt, mũi, miệng, thân… Bản ngã cá nhân tồn tại trong bản chất thường hằng và hoàn toàn không bị tác động bởi các yếu tố sinh diệt.

Từ ba khái niệm về bản ngã hay ý nghĩa của bản ngã theo các nghiên cứu trên, chúng ta có thể rút ra một ý niệm chung về bản ngã con người như sau:

Bản ngã là một cá nhân riêng biệt, tách biệt với thế giới và hoàn toàn chịu trách nhiệm và thực hiện các nhiệm vụ và nghĩa vụ của cá nhân mình trong xã hội đó. Cái tôi cá nhân là quyền tự do của mỗi người, nhưng tất cả đều phải trong một giới hạn nhất định. Và khi cái tôi quá lớn sẽ dẫn đến nghiệp chướng, sai lầm (theo quan niệm nhà Phật).

Bản ngã và bản chất khác nhau như thế nào?

Ego là bản ngã, bản chất là đặc tính của con người nên nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai thuật ngữ này. Tuy nhiên, bản ngã và bản chất rất khác nhau. Cứ thử tưởng tượng mà xem, trong cuộc sống, khi cái tôi trỗi dậy điều khiển con người, có nghĩa là cái tôi điều khiển tất cả tự nhiên. Do đó, chúng không thể được đánh đồng là một.

Xem xét toàn bộ quá trình hình thành con người. Ngay từ khi sinh ra, bạn đã chịu sự tác động của nhiều yếu tố xung quanh: gia đình, xã hội, thiên nhiên… Lớn lên một chút, khi bạn hỏi người thân về những câu chuyện thời thơ ấu của họ. Khi đó, họ sẽ kể cho bạn nghe những câu chuyện về tính cách của bạn. Vô hình trung, bạn sẽ coi đó là bản chất tích hợp của mình.

Tuy nhiên, khi bạn lớn lên, bạn phải làm chủ cuộc sống của mình, thì từ những tác động xung quanh, một bản ngã được hình thành. Bản ngã sẽ luôn sống, cùng tồn tại với con người và luôn chi phối mọi ý chí, hành động của mỗi cá nhân.

Sự khác biệt giữa bản ngã và vô ngã

Trước khi tìm hiểu về sự khác biệt giữa bản ngã và vô ngã, chúng ta cần làm rõ vô ngã là gì. Nếu ngã là ngã, thuộc về bên trong con người, thì vô ngã là những sự vật bên ngoài chúng ta. Nói một cách đơn giản, có nghĩa là bao gồm mọi thứ ngoại trừ chính bạn. Khi không có bản ngã để từ bỏ, hay không có bản ngã trong cõi trời thì không có ngã.

Người sống vô ngã sẽ giúp mọi thứ trở nên hoàn hảo, bình yên hơn trong những điều mình lựa chọn. Như vậy có thể thấy rằng vô ngã là đối lập với bản ngã.

Làm thế nào để vượt qua cái tôi lớn?

Vốn tiếng Anh là gì? Đây là cái tôi quá lớn. Khi con người có cái tôi quá lớn hoặc cái tôi quá lớn, họ sẽ bao biện cho những hành động và việc làm của mình, luôn nghĩ rằng đây là bản chất và tính cách vốn có của họ.

Khi một cá nhân vô tình đẩy cái tôi của mình lên cao hơn, anh ta thường không muốn thừa nhận sai lầm, sẵn sàng đổ lỗi cho người khác hoặc bản chất con người. Còn người ngoài nhìn vào sẽ thấy họ kiêu ngạo, tự cho mình là đúng. Hệ quả của cái tôi quá lớn khiến con người ta dễ vướng vào nhiều rắc rối, tính cách sẽ ngày càng trở nên bất cần, từ đó khó ai dám lại gần chơi chung.

Bản ngã luôn ở đó, tuy nhiên, nếu bạn không kiểm soát và vượt qua bản ngã, nó sẽ theo bạn đến hết cuộc đời. Cái tôi không phải là điều gì quá xấu, tuy nhiên khi vượt quá nó sẽ khiến bản thân con người bị hạn chế về nhiều mặt. Vậy đâu là cách khắc phục cái tôi quá lớn?

Chấp nhận sự thật, chấp nhận thử thách

Đây là một cách tuyệt vời để học cách kiểm soát bản thân. Hãy luôn chấp nhận những thử thách trong cuộc sống, đối mặt với chúng và vượt qua chúng bằng tất cả sức lực của mình. Có như vậy, sau này nhìn lại, người ta mới không hối tiếc về những điều đã qua. Có thể sẽ không có một kết thúc có hậu, nhưng nếu bạn không chấp nhận thử thách và đối mặt với nó, sẽ hoàn toàn không có lời nào và rồi bạn sẽ thất bại.

Đừng đổ lỗi cho số phận, hãy vượt qua cái tôi của bản thân bằng cách tìm động lực học tập và rèn luyện mỗi ngày.

Đừng so sánh mình với bất cứ ai

Vì khi so sánh như vậy, cái tôi lớn dần lên. Lòng tự trọng bị ảnh hưởng dẫn đến hai trường hợp. Một là ảo tưởng rằng mình giỏi hơn người đó, hai là biểu hiện của suy nghĩ khó có thể vượt qua người đó.

Tập trung vào hiện tại

Tập trung vào hiện tại để tránh dành thời gian suy nghĩ, nhìn vào những giá trị trong quá khứ hoặc mơ mộng về tương lai. Hãy tận dụng mọi thời gian và sức lực để xây dựng và phát triển những giá trị cốt lõi mà bạn đang sở hữu, thì bạn sẽ dễ dàng đạt đến những đỉnh cao vinh quang trong tương lai không xa.

Tạo số phận của riêng bạn bằng cách vượt qua bản ngã. Và đừng tin vào những định kiến ​​về số phận của mỗi người mà bạn phải mất rất nhiều công sức để rèn luyện, trau dồi và học hỏi mỗi ngày.

Như vậy là bạn đã hiểu rõ tôi là người như thế nào rồi đấy. Bản ngã là gì? trong đạo Phật, triết học… thì chưa. Trong cuộc sống không phải lúc nào chúng ta cứ khư khư giữ lấy một thứ gì đó thì sẽ được coi là tốt, nhưng “nhặt được thì buông”, đôi khi cũng phải buông tay. Đừng quá lo lắng về cái tôi của mình, đặc biệt là trong: công việc, tình yêu… vì điều đó sẽ tự chuốc lấy rắc rối cho chính bạn. Hãy biết dừng đúng lúc để hiểu rõ bản ngã và cái tôi, vượt qua nó để mọi thứ trở nên tốt đẹp và hoàn thiện hơn.