Giải bài tập ngữ văn 10 trang 100, soạn văn 10 trang 100 cánh diều

Nội dung bài Soạn bài Ôn tập văn học dân gian Việt Nam sgk Ngữ văn 10 tập 1 bao gồm đầy đủ bài soạn, tóm tắt, miêu tả, phân tích, cảm nhận, thuyết minh, nghị luận,… đầy đủ các bài văn lớp 10 hay nhất, giúp các em học tốt môn Ngữ văn và ôn thi THPT Quốc gia.

Bạn đang xem: Giải bài tập ngữ văn 10 trang 100

I – NỘI DUNG ÔN TẬP

1. Câu 1 trang 100 Ngữ văn 10 tập 1

Trình bày các đặc trưng cơ bản của văn học dân gian (minh hoạ bằng các tác phẩm, đoạn trích đã học).

Trả lời:

VHDG có hai đặc trưng cơ bản: tính tập thể, tính truyền miệng.

♦ Tính truyền miệng:

– Truyền miệng là phương thức lưu hành và tồn tại của văn học dân gian.

– Tính chất của quá trình truyền miệng là sự ghi nhớ theo kiểu nhập tâm, phổ biến bằng miệng cho người khác, thường được truyền miệng theo không gian (từ vùng này qua vùng khác), theo thời gian (từ đời trước đến đời sau).

– Tính truyền miệng biểu hiện qua diễn xướng dân gian tạo nên tính dị bản và hoàn thiện tác phẩm hơn.

♦ Tính tập thể:

– Quá trình sáng tác tập thể được diễn ra như sau: ban đầu, tác phẩm do một cá nhân khởi xướng sau đó tập thể hưởng ứng tham gia sửa chữa, thêm bớt và hoàn thiện tác phẩm đó.

– Tác phẩm dân gian sau khi ra đời đã trở thành tài sản chung của tập thể.

Ví dụ: Sử thi Đăm Săn, truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy, các bài ca dao, truyện cười, truyện ngụ ngôn,…

2. Câu 2 trang 100 Ngữ văn 10 tập 1

Văn học dân gian Việt Nam có những thể loại gì? Chỉ ra những đặc trưng chủ yếu của các thể loại: sử thi (sử thi anh hùng), truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện cười, ca dao, truyện thơ (dẫn chứng bằng các tác phẩm đã học). Lập bảng tổng hợp các thể loại theo mẫu dưới đây.

Truyện dân gian	Câu nói dân gian	Thơ ca dân gian	Sân khấu dân gian

Trả lời:

– VHDG Việt Nam có 12 thể loại:

Truyện dân gian	Câu nói dân gian	Thơ ca dân gian	Sân khấu dân gian
Thần thoại, sử thi, truyền thuyết, cổ tích, truyện cười, truyện ngụ ngôn, truyện thơ	Tục ngữ, câu đố	Ca dao, vè	Chèo, tuồng

– Đặc trưng của một số thể loại đã học:

+ Sử thi: quy mô lớn, hình tượng nghệ thuật hoành tráng, đề tài là những biến cố lớn lao trong đời sống cộng đồng.

+ Truyền thuyết: kể về các sự kiện/nhân vật lịch sử, yếu tố lịch sử đan xen yếu tố hư cấu.

+ Cổ tích: kể về những con người bé nhỏ, bất hạnh trong xã hội, yếu tố thần kì đậm đặc.

+ Truyện cười: kể về những sự việc xấu, trái tự nhiên với kết cấu chặt chẽ, kết thúc bất ngờ.

+ Ca dao: diễn tả nội tâm của con người, thường kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng.

+ Truyện thơ: tự sự bằng thơ, phản ánh số phận và khát vọng của con người về hạnh phúc lứa đôi và sự công bằng xã hội.

3. Câu 3 trang 100 Ngữ văn 10 tập 1

Từ các truyện dân gian (hoặc các đoạn trích) đã học, lập bảng tổng hợp, so sánh các thể loại: sử thi (anh hùng); truyền thuyết; truyện cổ tích; truyện cười theo mẫu sau:

Thể loại	Mục đích sáng tác	Hình thức lưu truyền	Nội dung phản ánh	Kiểu nhân vật chính	Đặc điểm nghệ thuật
Sử thi (anh hùng)
Truyền thuyết
Truyện cổ tích
Truyện cười

Trả lời:

Tổng hợp, so sánh các thể loại dựa trên các tác phẩm đã học:

Thể loại	Mục đích sáng tác	Hình thức lưu truyền	Nội dung phản ánh	Kiểu nhân vật chính	Đặc điểm nghệ thuật
Sử thi (Đăm Săn)	Phản ánh các sự kiện trọng đại và ước mơ phát triển cộng đồng	Hát – kể	Xã hội Tây Nguyên thời kì cổ đại trong giai đoạn tiền dân tộc.	Anh hùng (Đăm Săn)	Sử dụng biện pháp so sánh, phóng đại trùng điệp tạo nên những hình tượng hào hùng.
Truyền thuyết	Thể hiện thái độ và quan điểm của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử	Kể – diễn xướng	Kể về các sự việc và nhân vật lịch sử	Nhân vật lịch sử được truyền thuyết hóa	Yếu tố lịch sử kết hợp với yếu tố hư cấu
Truyện cổ tích	Thể hiện nguyện vọng của nhân dân về công bằng và hạnh phúc trong xã hội có giai cấp, ước mơ về chính nghĩa thắng gian tà.	Kể	Phản ánh các xung đột xã hội, mâu thuẫn giai cấp, cuộc đấu tranh giữa thiện và ác.	Những con người bất hạnh: người con riêng, người em út, người nghèo…	Yếu tố thần kì, kết cấu tuyến tính, nhân vật tính cách đơn giản.
Truyện cười	Giải trí, xua tan nhọc nhằn trong cuộc sống và phê phán thói hư tật xấu, cái ác…	Kể	Những mâu thuẫn trái tự nhiên, những thói hư tật xấu đáng cười	Nhân vật có thói xấu (anh họ trò giấu dốt, thầy lí, thầy số,…)	Dung lượng ngắn gọn, tình huống bất ngờ, kết cấu chặt chẽ.

4. Câu 4 trang 101 Ngữ văn 10 tập 1

a) Ca dao than thân thương là lời của ai? Vì sao? Thân phận của những con người ấy hiện lên như thế nào, bằng những so sánh ẩn dụ gì?

Ca dao yêu thương tình nghĩa đề cập đến những tình cảm, phẩm chất gì của người lao động? Vì sao họ hay nhắc đến các biểu tượng cái khăn, cái cầu để bộc lộ tình yêu; các biểu tượng cây đa, bến nước – con thuyền, gừng cay – muối mặn… để nói lên tình nghĩa của mình?

So sánh tiếng cười từ trào và tiếng cười phê phán trong ca dao hài hước, từ đó nêu nhận xét về tâm hồn người lao động trong cuộc sống còn nhiều vất vả, lo toan của họ.

b) Nêu những biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong ca dao.

Trả lời:

a) – Ca dao than thân thường là lời của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Thân phận của họ thường bị phụ thuộc vào những người khác trong xã hội, giá trị của họ không được trân trọng. Thân phận bé nhỏ ấy thường được hiện lên qua những so sánh ẩn dụ như tấm lụa đào, củ ấu gai, giếng giữa đàng,…

– Ca dao yêu thương tình nghĩa thường đề cập đến những tình cảm, phẩm chất của người lao động như tình bạn cao đẹp, tình yêu tha thiết, tình nghĩa thủy chung của con người trong cuộc sống và thông qua những hình ảnh biểu tượng như cái khăn, chiếc cầu, cây đa, bến nước, con thuyền, gừng cay, muối mặn…

– Ca dao hài hước nói lên tâm hồn lạc quan, yêu đời của người lao động dù cuộc sống nhiều vất vả, lo toan.

b) Những biện pháp nghệ thuật thường sử dụng trong ca dao: lối so sánh ví von, các hình ảnh ẩn dụ, các mô tip quen thuộc,…

II – BÀI TẬP VẬN DỤNG

1. Câu 1 trang 101 Ngữ văn 10 tập 1

Đọc hai đoạn miêu tả cảnh Đăm Săn múa khiên và đoạn cuối tả hình ảnh và sức khoẻ của chàng trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây. Từ ba đoạn văn đó, hãy cho biết:

– Những nét nổi bật trong nghệ thuật miêu tả nhân vật anh hùng của sử thi la gì? )Dẫn chứng từ ba đoạn văn)

– Nhờ những thủ pháp đặc trưng đó, vẻ đẹp của người anh hùng sử thi đã được lí tưởng hoả như thế nào?

Trả lời:

– Nét nổi bật trong nghệ thuật miêu tả nhân vật anh hùng của sử thi: sử dụng các thủ pháp như so sánh, phóng đại, trùng điệp với trí tưởng tượng phong phú, bay bổng.

– Nhờ những thủ pháp trên, vẻ đẹp của người anh hùng sử thi được lí tưởng hóa trở nên kì vĩ, hoàn hảo, đại diện cho phẩm chất và vẻ đẹp của cả cộng đồng.

2. Câu 2 trang 101 Ngữ văn 10 tập 1

Căn cứ vào tấn bi kịch của Mị Châu – Trọng Thuỷ trong truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ, hãy lập bảng và ghi nội dung trả lời theo mẫu dưới đây:

Cái lõi sự thật lịch sử	Bi kịch được hư cấu	Những chi tiết hoang đường, kì ảo	Kết cục của bi kịch	Bài học rút ra

Trả lời:

Cái lõi sự thật lịch sử	Bi kịch được hư cấu	Những chi tiết hoang đường, kì ảo	Kết cục của bi kịch	Bài học rút ra
– Việc xây thành Cổ Loa– Cuộc xung đột giữa ADV và Triệu Đà thời Âu Lạc	Bi kịch tình yêu của Mị Châu	– Thần Kim Quy– Nỏ thần– Ngọc trai- giếng nước– Rùa Vàng rẽ nước đưa ADV xuống biển	Mất tất cả: mất nước, mất gia đình, mất tình yêu.	Cảnh giác giữ nước (không chủ quan như ADV, không nhẹ dạ cả tin như MC)

3. Câu 3 trang 101 Ngữ văn 10 tập 1

“Đặc sắc nghệ thuật của truyện thể hiện ở sử chuyển biến của hình tượng nhân vật Tấm: từ yếu đuối, thụ động đến kiên quyết đấu tranh giành lại sự sống và hạnh phúc cho mình” (phần Ghi nhớ truyện Tấm Cám). Anh (chị) hãy phân tích truyện cổ tích Tấm Cám để làm sáng tỏ điều đó.

Trả lời:

Sự chuyển biến của Tấm từ yếu đuối, thụ động đến kiên quyết đấu tranh đòi lại sự sống và hạnh phúc cho mình:

– Giai đoạn đầu: Tấm yếu đuối và thụ động, gặp khó khăn Tấm chỉ biết khóc và nhờ vào sự giúp đỡ của ông Bụt.

– Giai đoạn sau: kiên quyết đấu tranh, ông Bụt không còn xuất hiện, Tấm hóa thân nhiều lần để sống, sau cùng trở lại làm người để giành lại hạnh phúc và trừng trị Cám.

4. Câu 4 trang 102 Ngữ văn 10 tập 1

Căn cứ vào hai truyện cười Tam đại con gà và Những nó phải bằng hai mày đã học, lập bảng và ghi nội dung trả lời theo mẫu dưới đây:

Tên truyện	Đối tượng cười(Cười ai?)	Nội dung cười(Cười cái gì?)	Tình huống gây cười	Cao trào để tiếng cười “òa” ra
Tam đại con gà
Nhưng nó phải bằng hai mày

Trả lời:

Tên truyện	Đối tượng cười(Cười ai?)	Nội dung cười(Cười cái gì?)	Tình huống gây cười	Cao trào để tiếng cười “òa” ra
Tam đại con gà	Thầy đồ dốt nát, sĩ diện	Thói giấu dốt	Luống cuống và giải thích liều về chữ “kê”	Khi thầy đồ nói câu Dủ dỉ là con dù dì…
Nhưng nó phải bằng hai mày	Thầy lí và Cải	Tấn bi hài kịch của việc hối lộ và ăn hối lộ	Cải đã đút lót nhưng vẫn bị đánh	Khi thầy lí nói nhưng nó lại phải…bằng hai mày

5. Câu 5 trang 102 Ngữ văn 10 tập 1

a) Điền tiếp vào sau các từ mở đầu Thân em như… và Chiều chiều… để thành những bài ca dao trọn ven (ngoài các bài ca dao đã học):

– Thân em như /…/ – Chiều chiều /…/– Thân em như /…/ – Chiều chiều /…/– Thân em như /…/ – Chiều chiều /…/

Mở đầu các bài ca dao theo cách lặp lại như vậy có tác dụng gì đối với người nghe (đọc)?

b) Thống kê các hình ảnh so sánh, ẩn dụ trong những bài ca dao đã học và cho biết người bình dân thường lấy các hình ảnh đó từ đâu (giải thích lí do và nêu hiệu quả nghệ thuật của chúng).

c) Tìm thêm một số câu ca dao nói về:

– Chiếc khăn, chiếc áo– Nỗi nhớ của những đôi lứa đang yêu– Biểu tượng cây đa, bến nước – con thuyền, gừng cay – muối mặn.

d) Tìm thêm một số câu ca dao hài hước mạng lại tiếng cười giải trí, mua vui cho con người trong cuộc sống

Trả lời:

a) Điền tiếp vào các câu:

– Thân em như hạt mưa saHạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.

– Thân em như giếng giữa đàngNgười khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.

– Thân em như quả cau khôNgười thanh tham mỏng, người thô tham dày.

– Chiều chiều ra đứng ngõ sauTrông về quê mẹ ruột đau chín chiều.

– Chiều chiều mây phủ Sơn TràLòng ta thương bạn nước mắt và lộn cơm.

– Chiều chiều lại nhớ chiều chiềuNhớ người yếm trắng dải điều thắt lưng.

⇒ Các mô thức Thân em, Chiều chiều có tác dụng nhấn mạnh, làm tăng hiệu quả biểu đạt và biểu cảm đến người nghe.

b) Các hình ảnh so sánh, ẩn dụ trong các bài ca dao đã học: tấm lụa đào, củ ấu gai, tấm khăn, ngọn đèn, trăng, sao, mặt trời. Người xưa lấy những hình ảnh này từ cuộc sống sinh hoạt và lao động bình thường nhưng sau khi nâng lên thành hình ảnh ẩn dụ thì đem lại hiệu quả biểu đạt và biểu cảm lớn (giúp bộc lộ tâm tư tình cảm sâu xa trong tâm hồn).

c) Sưu tầm ca dao:

– Ca dao nói về chiếc khăn, chiếc áo:

+ Gửi khăn, gửi áo, gửi lờiGửi đôi chàng mạng cho người đàng xa.

+ Nhớ khi khăn mở trầu traoMiệng chỉ cười nụ biết bao nhiêu tình.

+ Hôm qua tát nước đầu đìnhĐể quên chiếc áo trên cành hoa sen…

– Ca dao nói về nỗi nhớ của đôi lứa:

+ Nhớ ai em những khóc thầmHai hàng nước mắt đầm đầm như mưa.

+ Nhớ ai ra ngẩn vào ngơNhớ ai, ai nhớ, bây giờ nhớ ai?

+ Nhớ ai bổi hổi bồi hồiNhư đứng đống lửa như ngồi đống than.

– Ca dao nói về cây đa, bến nước, con thuyền, gừng cay, muối mặn:

+ Tay nâng chén muối đĩa gừngGừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.

+ Thuyền ơi có nhớ bến chăngBến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.

+ Cây đa cũ, bến đò xưaBộ hành có nghĩa nắng mưa cũng chờ.

+ Trăm năm đành lỗi hẹn hòCây đa bến cũ, con đò khác xưa.

d) Sưu tầm ca dao hài hước:

– Xắn quần bắt kiến cưỡi chơiTrèo cây rau má đánh rơi mất quần.

– Làm trai cho đáng nên traiVót đũa cho dài ăn vụng cơm con.

– Chồng người đi ngược về xuôiChồng em ngồi bếp sờ đuôi con mèo.

6. Câu 6 trang 102 Ngữ văn 10 tập 1

Hãy tìm một bài thơ (hoặc câu thơ) của các nhà thơ trung đại và hiện đại có sử dụng chất liệu văn học dân gian để chứng minh vai trò của văn học dân gian đối với văn học viết.

Trả lời:

– Truyện Kiều có câu:

Sầu đong càng lắc càng đầy
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê à

Ca dao có câu:

Ai đi muôn dặm non sôngĐể ai chứa chất sầu đong vơi đầy.

– Bài Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương có sử dụng mô tip Thân em:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non

Ca dao:

Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.

– Đoạn trích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm có câu: Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm 

Ca dao có bài Khăn thương nhớ ai.

III – CÁC HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ HỌC

1. Câu 1 trang 103 Ngữ văn 10 tập 1

Có thể chọn một số hình thức hoạt động dưới đây:

Chuyển các văn bản truyện dân gian thành hoạt cảnh để trình diễn:

a) Chiến thắng Mtao Mxây

b) Bi kịch Mị Châu – Trọng Thuỷ

c) Các truyện cười

Trả lời:

Học sinh tự làm theo cảm nhận.

2. Câu 2 trang 103 Ngữ văn 10 tập 1

Sưu tầm các tác phẩm văn học dân gian ở địa phương và chép vào sổ tay văn học.

Trả lời:

Học sinh thực hiện dựa vào đặc điểm của mỗi địa phương.

3. Câu 3 trang 103 Ngữ văn 10 tập 1

Viết một bài thu hoạch về những vấn đề tâm đắc nhất của bản thân sau khi học xong phần văn học dân gian.

Trả lời:

Học sinh tự làm theo cảm nhận.

Bài trước:

Bài tiếp theo:

Trên đây là phần Hướng dẫn Soạn bài Ôn tập văn học dân gian Việt Nam sgk Ngữ văn 10 tập 1 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các em làm bài Ngữ văn thật tốt!

baigiangdienbien.edu.vn sẽ giới thiệu đến bạn đọc tài liệu Soạn văn 10: Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận. Mời tham khảo nội dung chi tiết dưới đây.

Soạn bài Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

Tài liệu vô cùng hữu ích dành cho các bạn học sinh lớp 10, mời tham khảo nội dung chi tiết được đăng tải dưới đây.

Soạn văn 10: Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

1. Chuẩn bị

Người Chăm hay còn gọi là người Chàm, người Chiêm, người Chiêm Thành…Họ sinh sống chủ yếu ở tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận và một số tỉnh thành khác.Văn hóa truyền thống với nhiều nghi lễ, tục lệ độc đáo…

2. Đọc hiểu

Câu 1. Phần in đậm này có tác dụng gì?

Giới thiệu nội dung của bài viết.

Câu 2. Phần 1 cung cấp thông tin nào cho người đọc?

Thời gian, địa điểm diễn ra lễ hội.

Câu 3. Hoạt động nào của lễ hội Ka-tê được thể hiện qua bức ảnh này?

Đoàn người Chăm và Ra-glai mới tổ chức rước y trang lên tháp Pô-klông Ga-rai.

Câu 4. Bức ảnh cho thấy điều gì về phần hội trong lễ hội Ka-tê?

Điệu múa truyền thống được trình diễn ở lễ hội.

Câu 5. Tìm chi tiết kể về nét độc đáo trong lễ hội Ka-tê của người Chăm.

Trong mỗi năm, một gia đình được cử đại diện làm mâm cúng tế thần linh và phần lộc thụ hưởng được chia đều cho các hộ gia đình;Trong ngày lễ hội, du khách dễ bắt gặp hình ảnh đội chum nước rất duyên dáng, khéo léo của các cô gái Chăm trong cuộc thi để nhanh về đích;Ở khoảng sân rộng, nam thanh nữ tú Chăm thể hiện những bài dân ca, biểu diễn dân vũ; hội làng tan dần, mọi người hân hoan trở về mái ấm gia đình để họp mặt gia tiên.

Câu 6. Qua lễ hội Ka-tê, người Chăm hướng tới điều gì?

Qua lễ hội Ka-tê, người Chăm hướng tới: Cuộc sống hạnh phúc, bình an.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nhan đề văn bản liên quan như thế nào với đề tài của bài viết này?

Nhan đề đã nêu được đề tài của bài viết.

Câu 2. Qua văn bản Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận, tác giả đã đem đến những thông tin cơ bản nào về lễ hội Ka-tê của người Chăm ở Ninh Thuận?

Thời gian diễn ra lễ hội
Giới thiệu phần lễ và phần hộiÝ nghĩa của lễ hội

Câu 3. Theo em, phương thức miêu tả và tự sự có tác dụng như thế nào đối với việc truyền tải thông tin ở văn bản này?

Phương thức miêu tả và tự sự góp phần làm rõ thông tin về lễ hội Ka-tê, giúp người đọc nắm được một cách rõ ràng hơn.

Câu 4. Tìm điểm giống nhau giữa phong tục của người Chăm (qua lễ hội Ka-tê) và phong tục của người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống). Nêu nhận xét của em về điểm giống nhau đó.

Ý nghĩa: Khoảng thời gian để mọi người quây quần, tận hưởng giây phút bình an, hạnh phúc; Thể hiện sự kính trọng, biết ơn tới các vị gia tiên, thần linh.

Câu 5.

Xem thêm: Giải Công Nghệ 8 Bài 2 Hình Chiếu, Giải Sgk Công Nghệ 8 Bài 2

Nếu viết một văn bản thông tin tổng hợp giới thiệu ngày Tết âm lịch ở quê hương mình, em sẽ giới thiệu những thông tin cơ bản gì và sử dụng những hình ảnh nào để minh họa?

– Những thông tin cơ bản:

Thời gian, địa điểm
Diễn biến của lễ hộiÝ nghĩa của lễ hội

– Tranh minh họa cho các hoạt động của lễ hội.

Chia sẻ bởi:

Tiểu Hy
baigiangdienbien.edu.vn